Kroniek van een Bazenbondje

Boodschap van een wijze kabouter

Dit is de de titel van een boek van Roel van Duijn die in 1969 een beschouwing schreef over: ‘Het filosofische en politieke werk van Peter Kropotkin in verband met de huidige keuze tussen catastrofe en kabouterstad’.

Roel van Duijn: ‘De staat ontnam de gilden hun rechten en zelfstandigheid, tevens schafte het ‘t gemeenschappelijk grondbezit af. Met het toenemen van de verplichtingen van de burger tegenover de staat verminderden hun onderlinge verplichtingen en wederzijdse hulp’.

In 1969, in een periode dat de verzorgingsstaat op de rails stond, was deze constatering niet erg mainstream. En anno 2016 keert het tij en wordt, ingegeven door bezuinigingen, de zelfredzaamheid van de burger op weer op waarde geschat en aangemoedigd. En Broodfondsen moeten het gat vullen dat de staat heeft laten ontstaan.

Oprichting van het Bazenbondje (2)

Terwijl de oprichting van het Bazenbondje vanuit de deelnemende ondernemers werd gezien als een noodzaak, verliep de oprichting niet gemakkelijk. Er waren ‘personen die beangst waren dat zij wanneer ze zich als lid aansloten benadeeld zoude worden in het uitoefenen van hun bedrijf.’ Ook blijkt de weerstand vanuit de Nieuwendamse gemeenschap, waar de vereniging als scheldnaam de naam ‘het kleine bazen vonds’ kreeg. Ondanks de weerstand wisten de initiatiefnemers toch al snel een vereniging op te bouwen, met een zeskoppig bestuur, een bode die wekelijks de contributie incasseerde en vier ledenvergadering per jaar waar de belangrijkste zaken aan de orde kwamen.

De manier waarop het Bazenbondje zich organiseert komt overeen met het principe van instituties voor collectieve actie, ook wel bekend als burgercollectieven, waarbij samenwerking en zelfregulering het uitgangspunt zijn voor de dagelijkse praktijk en burgers heft in eigen handen nemen om lokale problemen aan te pakken. Dergelijke instituties zijn op diverse plekken in Nederland te vinden, maar ook op andere plekken in Europa. De motivatie tot het oprichten van een samenwerkingsverband in een coöperatieve vorm kan verschillende redenen hebben, zo zijn er instituties voor collectieve actie bekend op het gebied van energie, zorg, voeding, verzekering en infrastructuur. Het uitgangspunt is echter dat er een samenwerkingsverband wordt gecreëerd met een specifiek economisch, ecologisch of maatschappelijk doel voor ogen. De reden tot het oprichten van het Bazenbondje was ‘het oprichten van een ziekenvereniging in hoofdzaak voor eigenwerkers en kleine bazen, met het doel om voor een lage contributie een vlinke uitkeering te doen plaats hebben bij voorkomende ziektes of ongelukken.’ Het Bazenbondje past dan ook precies binnen de theorie over burgercollectieven.

(Uit het onderzoeksverslag ‘Kroniek van een Bazenbondje’ door Joost Vinke)

Kroniek van een Bazenbondje: a documentary, but not as you know it!

Voor het project Kroniek van een Bazenbondje worden interviews en reportages met leden van het Bazenbondje op een website geplaatst. De leden praten over ondernemerschap, over erfgoed en over de de doelstelling van het Bazenbondje in de tegenwoordige tijd.

Website: Kroniek van een Bazenbondje

Screen Shot 2016-06-06 at 15.59.26

De oprichting van het Bazenbondje

Scan 4

De vereniging ‘Ons Belang’, ook wel bekend als het Bazenbondje, werd opgericht in 1905 met de doelstelling om ‘haar leden bij eventueele ziekten, of bij geheele of gedeeltelijke verminking, waardoor zij ongeschikt zijn om hun werkzaamheden te verrichten, een geldelijke uitkering te geven.’ Hoewel er in hetzelfde jaar al geluiden op gingen in de Tweede Kamer om werknemers en kleine ondernemers tegen invaliditeit en ouderdom te verzekeren, waren de ondernemers niet tevreden met de oplossingen die vanuit de rijksoverheid werd geboden:

[G]evoeld dat wij veel achter stonden bij hun die wekelijks hun verdiende loon ontvangen, wij die in geen Rijksverzekering bank zijn opgenomen, wij die bij een ongeval van niet als te erge aard geen vergoeding kunnen krijgen, wij die niet aan zoo’n zware controle bloot gesteld kunnen worden, als Doctersbewijs, ziekenbriefje van loopuren en zoo voort, gevoelde behoefte in ‘t oprichten van een vereeniging in “ons belang”, Zoo als dan ook bij de oprichten de vereeniging werd genoemd.

(Uit het onderzoeksverslag ‘Kroniek van een Bazenbondje’)

Het begrip Bazenbondje

De term Bazenbondje had niet altijd een positieve betekenis. De krant de ARBEID, het ‘Weekblad van het Nederlandsche Arbeidsfront’, had er een mening over. Het blad werd gedrukt in 1942 en De tekst ‘Waarachtig socialisme betekent niet allen hetzelfde maar ieder het zijne‘, doet vermoeden dat de Duitse bezetter de spreekbuis was.

Screen Shot 2016-06-01 at 14.06.21

Screen Shot 2016-06-01 at 14.06.45

krant 21.18.55

Student studeert af op het Bazenbondje

Joost Vinke, een masters student aan de Universiteit van Utrecht doet onderzoek naar het erfgoed van het Bazenbondje. Op dit moment bestudeert hij de notulen en brengt hij gebeurtenissen in kaart vanaf het jaar 1905 tot nu. Joost doet een studie Politiek en Maatschappij in Historisch Perspectief. Zijn onderzoek is in de vorm van een stage die hij bij Stichting Reis van de Razzia uitvoert onder begeleiding van Erik de Jager.