Negatief advies Co-operatieve beweging als Werelderfgoed

De Co-operatieve beweging is aangewezen als UNESCO Werelderfgoed ondanks een negatief advies. Hieronder is het negative advies te lezen. We hopen binnenkort ook de overwegingen te publiceren waarmee de Genossenschaften ondanks dit advies toch Werelderfgoed geworden zijn.

UNESCO EVALUATION BODY: DRAFT DECISION 11.COM 10.b.14  

The Committee

  1. Takes note that Germany has nominated Idea and practice of organizing shared interests in cooperatives (No. 01200) for inscription on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity:

A cooperative is an association of volunteers that provides services of a social, cultural or economic nature to members of the community to help improve living standards, overcome shared challenges and promote positive change. Based on the subsidiarity principle that puts personal responsibility above state action, cooperatives allow for community building through shared interests and values creating innovative solutions to societal problems, from generating employment and assisting seniors to urban revitalization and renewable energy projects. Anyone can participate, with members also able to acquire shares in the association and have a say in its future direction. The system makes available low-interest loans to farmers, craftspeople and entrepreneurs. Today, about a quarter of Germany’s population are members of a cooperative, which besides farmers and craftspeople, includes 90 per cent of its bakers and butchers and 75 per cent of its retailers. Some cooperatives have also been set up specifically for students to gain experience. Associated knowledge and skills are transmitted by cooperatives, universities, the German Cooperative and Raiffeisen Confederation, the Akademie Deutscher Genossenschaften, the German Hermann-Schulze-Delitzsch Society and the German Friedrich-Wilhelm-Raiffeisen Society.

  1. Decides that, from the information included in the file, the nomination satisfies the following criterion:

R.5:   The file presents a relevant extract of inscription of the element on the German Inventory of Intangible Cultural Heritage in 2014. Traditional bearers, communities and non-governmental organizations were involved in the inscription process. The inventory is organized, maintained and updated by the German National Commission for UNESCO.

  1. Further decides that the information included in the file is not sufficient to allow the Committee to determine whether the following criteria are satisfied:

R.1:   Although the idea and practice of pursuing shared interests in cooperatives has been handed down in Germany from generation to generation, the nomination does not adequately demonstrate that this constitutes intangible cultural heritage as defined in Article 2 of the Convention. The file is considered generally ambiguous: it places emphasis on the notion of collaboration through cooperatives, and on the worldwide understanding of cooperatives, rather than on the specific characteristics that define cooperatives and associated practices for the community or communities concerned with this particular nomination. The bearers and practitioners of the element are not clearly defined and it is therefore unclear whether communities concerned only include members of German Hermann-Schulze-Delitzsch Society and the German Friedrich-Wilhelm-Raiffeisen Society, the German Cooperative and Raiffeisen Confederation, or everyone involved in cooperatives in Germany;

R.2:   Given the difficulty to clearly define the element in question, it is difficult to understand how a possible inscription would contribute to ensuring visibility and awareness of intangible cultural heritage. While the file indicates that inscription would encourage dialogue among communities with similar cooperative organizations, and the promotion of certain values, such as solidarity, the nomination file does not clearly define how such an inscription would enhance the visibility of intangible cultural heritage in general;

R.3:   The viability of the element is being ensured by initiatives carried out by the German Hermann-Schulze-Delitzsch Society and the German Friedrich-Wilhelm-Raiffeisen Society, with the support of the submitting State. New safeguarding measures are proposed such as public relations campaigns, competitions, work in schools on the topic of cooperatives, and a cross-border thematic cultural hiking trail. The file recognizes that the element could be decontextualized by legal frameworks that undermine its basic principles and that ongoing negotiations in this respect are necessary. Furthermore, the proposed promotion of the element in other countries could be considered as inappropriate and not in the spirit of the Convention;

R.4:  The file was prepared with the cooperation of representatives of the German Hermann‑Schulze-Delitzsch Society and the German Friedrich-Wilhelm-Raiffeisen Society. The file presents letters expressing the free, prior and informed consent of these two representative institutions. Given the difficulty to clearly understand the contours of the communities concerned with this element, the consultative process however appears to have been somewhat top-down and the range of evidence for consent provided does not appear to reflect the variety of stakeholders consulted.

  1. Decides to refer the nomination of Idea and practice of organizing shared interests in cooperatives to the submitting State and invites it to resubmit the nomination to the Committee for examination during a following cycle.

 

Gennossenschaftsidee und Praxis in die UNESCO Liste

Pressemitteilung, 30. November 2016

GENOSSENSCHAFTSIDEE UND -PRAXIS ALS ERSTER DEUTSCHER BEITRAG IN DIE UNESCO-LISTE DES IMMATERIELLEN
KULTURERBES AUFGENOMMEN

Der Zwischenstaatliche Ausschuss zum Immateriellen Kulturerbe hat heute in Addis Abeba die Idee und Praxis der Genossenschaft als ersten deutschen Beitrag in die Repräsentative Liste des Immateriellen Kulturerbes aufgenommen. Die Genossenschaft ist eine allen offen stehende Form der gesellschaftlichen Selbstorganisation, ein Modell der
kooperativen Selbsthilfe und Selbstverantwortung. Weltweit wirken etwa 800 Millionen Genossenschaftsmitglieder in über 100 Ländern an ihrer Umsetzung und der Weitergabe des Wissens rund um diese Organisationsform mit, 21 Millionen davon in Deutschland. Die hohe Anzahl von Genossenschaftsmitgliedern in Deutschland und die rechtliche
Absicherung ihrer Grundsätze durch ein Genossenschaftsgesetz sind im internationalen Vergleich Besonderheiten. Seit 2014 ist die Idee der Genossenschaften bereits im deutschen Verzeichnis des Immateriellen Kulturerbes eingetragen.

Prof. Dr. Maria Böhmer, Staatsministerin im Auswärtigen Amt:„Genossenschaften gibt es auf der ganzen Welt. Ihre Arbeit ist eine Antwort auf aktuelle gesellschaftliche Herausforderungen. Sie leisten einen Beitrag zur nachhaltigen Entwicklung beispielsweise durch Armutsreduzierung über lokale Beschäftigung und soziale Integration. Ich freue mich sehr, dass diese erste deutsche Nominierung das Völkerverbindende in den Vordergrund stellt. Die Kulturform der Genossenschaften verbindet uns mit Menschen auf der ganzen Welt!“

Claudia Bogedan, Präsidentin der Kultusministerkonferenz und Bremens Senatorin für Kinder und Bildung: „Die Anerkennung der Genossenschaften als Immaterielles Kulturerbe belegt den Beitrag Immateriellen Kulturerbes zu sozialem Zusammenhalt. In Genossenschaften kommt bürgerschaftliches Engagement jenseits von privaten und staatlichen Wirtschaftsformen zum Ausdruck. Die Genossenschaftsfamilie verstand sich von jeher als eine an sozialen
Werten orientierte Bewegung, die auf ideellen Grundsätzen wie Solidarität, Ehrlichkeit, Verantwortung, Demokratie aufbauend eine alternative Wirtschaftsform bildet.“

Genossenschaften in Deutschland

Eine Genossenschaft ist eine freiwillige Vereinigung von Menschen mit gleichen Interessen, die individuelles Engagement und Selbstbewusstsein fördert und soziale, kulturelle und ökonomische Partizipation ermöglicht.
Mitglieder werden durch den Erwerb von Genossenschaftsanteilen zu Miteigentümern. Ihre, von der Zahl der erworbenen Anteile unabhängige Stimme sichert ihnen Mitbestimmung und die Möglichkeit der aktiven Mitgestaltung zu. Dies ist ein besonderer Ausdruck von Solidarität und gemeinsamer Verantwortung. Hermann Schulze-Delitzsch und
Friedrich Wilhelm Raiffeisen legten Mitte des 19. Jahrhunderts in Deutschland wichtige Grundlagen für die heutige
Genossenschaftspraxis.

DUK-Webseite zur Genossenschaftsidee
http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-1
Fotos
http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-2http://www.unesco.org/culture/ich/img/photo/thumb/10053-LRG.jpg
Portraitserie Genossenschaften in Deutschland
http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-4
Interview mit Genossenschaftlerin Olga Brandin http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-5
Informationen zur Tagung des Zwischenstaatlichen Ausschusses zum Immateriellen Kulturerbe
http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-6

Pressekontakt
Deutsche UNESCO-Kommission
Pressesprecherin
Katja Römer
Tel. +49 288 60497-42
Mobil +49 177 4799530
Email roemer@unesco.de http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-7
Pressemitteilung
Deutsche UNESCO-Kommission e.V. • Colmantstraße 15 • 53115 Bonn
Telefon: 0228-60497-44 • Internet: www.unesco.de/presse http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-8
Die Deutsche UNESCO-Kommission (DUK) ist Deutschlands Mittlerorganisation
für multilaterale Politik in Bildung, Wissenschaft, Kultur und Kommunikation.
Seit ihrer Gründung 1950 bringt die DUK den Sachverstand aus Politik
und Zivilgesellschaft für die Ziele der UNESCO zusammen.

http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-9
Pressemitteilung abbestellen
http://www.unesco.de/index.php?id=7571&rid=t_12289&mid=1110&aC=adb8a9dc&jumpurl=-10

Wordt de vergaderplek van het Bazenbondje ook een co-orporatieve vereniging?

Het stamlokaal van verenging Ons Belang staat te koop. Op deze plek zijn veel vergaderingen van het Bazenbondje gehouden, het maakt daardoor deel uit van het erfgoed van de vereniging. Als de nieuwe koper van het cafe een woonhuis maakt is dat zeker een verarming voor de vereniging en en voor de buurt. Vandaar een gezamenlijk initiatief van buurtbewoners om het cafe te kopen. Een nieuw hoofdstuk in de Kroniek van een Bazenbondje breekt aan.

14993475_1243068069049337_71072490984646808_n

Co-operatief erfgoed binnen een lokale gemeenschap

De lokale krant de Echo besteedde op 9 november 2016 aandacht aan de verenigingen Ons Belang en Gedenkt te Sterven.

Deze organisaties hebben de co-operatieve beweging van Nederland genomineerd voor de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Efgoed van Unesco Nederland. Het is heel treffend dat deze grassroots organisaties dit belangrijke nieuws bekend maken binnen de gemeenschap waar ze ook uit voort zijn gekomen. Ons Belang, een Broodfonds avant la lettre bestaat sinds 1905 en Gedenkt te Sterven, een uitvaartverzekering, is opgericht in het jaar 1828.

echo

 

 

 

De Coöperatieve Beweging op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed

De verenigingen Ons Belang (1905) en Gedenkt te Sterven (1828) hebben een aanvraag ingediend om de Coöperatieve Beweging op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed geplaatst te krijgen. De aanvraag wordt ondersteund door het Nationaal Cooperatie Museum en wordt onderbouwd door het researchproject Kroniek van een Bazenbondje dat met medewerking van de researchgroep ‘Institutions for Collective Action’ van de Universiteit van Utrecht tot stand is gekomen. De toetsingscommisie buigt zich in november over de aanvraag, de datum is nog niet bekend. Deze Nederlandse aanvraag loopt parallel aan die van de Duitse Friedrich Wilhelm Raiffaisen en het Hermann Schultze-Delitzsch Gesellschaften, die een voordracht hebben gedaan om de Genossenschaften op de Werelderfgoedlijst van Unesco te plaatsen.

 

De ontwikkeling van vereniging ‘Ons Belang’ vanaf 2005

Hoewel in 1984 een beslissing werd genomen over het voortbestaan van de vereniging werd er niet besloten hoe dit de vereniging eruit moet komen te zien. Er wordt nog wel rekening gehouden met eventuele uitkeringen, maar deze worden nauwelijks nog aangevraagd.

dominoNu we door het eerste deel van dit onderzoek weten hoe de vereniging tot stand is gekomen en door het tweede deel hoe de vereniging omging met de veranderende tijden, is het nu tijd om te kijken naar de huidige staat van het Bazenbondje. In het jaar 2005 bestond het Bazenbondje 100 jaar en kwam het begrip participatiesamenleving steeds meer in zwang. Hoewel het begrip al werd gebruikt door Wim Kok tijdens een PvdA-congres in 1991, is de term pas de afgelopen jaren bij het grote publiek bekend geraakt. Binnen een participatiesamenleving krijgt de burger meer verantwoordelijkheid en wordt geacht zelf vorm te geven aan zijn toekomst en bij te dragen in de samenleving. In 2005 werd in de Tweede Kamer betoogd dat burgerparticipatie mogelijk moet worden gemaakt en moet worden bevorderd.[1] Het jaartal 2005 als startpunt van dit deel van het onderzoek is dan ook niet toevallig gekozen, het Bazenbondje arriveert in een nieuw economisch-maatschappelijk tijdperk. De kredietcrisis van 2007 maakt vervolgens duidelijk dat er geen weg terug is.

[1] Maria Vreugdenhil, Nederland Participatieland? De ambitie van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) en de praktijk in buurten, mantelzorgrelaties en kerken (Amsterdam 2012) 13

De coöperatieve bank als functioneel erfgoed

Posters in Merano in Italie vertellen waar de Raifeissenbank vandaan komt. De volledige campagne suggereert dat er toekomst zit in het oorspronkelijke idee, wat bijzonder is i2016-08-28-PHOTO-00000011n een tijd waarin coöperatieve banken onder druk staan om steeds meer corporate te gaan functioneren.

Duitsland heeft in 2015 de Genossenschaften voorgedragen voor de Werelderfgoedlijst van Unesco. Stichting Reis van de Razzia heeft de Nederlandse coöperatieve praktijk voorgedragen voor de Nederlandse inventaris Immaterieel Erfgoed. De aanvraag wordt ondersteund door het Nationale Coöperatie Museum in Schiedam. De beslissing om de Duitse aanvraag te honoreren valt in november 2016.

Postercampagne in Merano, Italie
Postercampagne in Merano, Italie. augustus 2016

 

De jaren van de Verzorgingsstaat (3)

Meerpad te Nieuwendam. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Meerpad te Nieuwendam, 1965. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Het functioneren van de vereniging na de Wederopbouw.

Nadat het duidelijk is geworden hoe de vereniging functioneert in tijden waar de doelstelling een maatschappelijke noodzaak is, in de jaren van 1905 tot 1940, zal in het tweede deel een sprong worden gemaakt naar het jaar 1966. De reden hiervoor is dat er in de oorlogsjaren nauwelijks vergaderingen zijn door de Duitse bezetting en er in de eerste jaren na de oorlog weinig verandert in de formele uitvoering van de vereniging. Het jaar 1966 is echter niet geheel willekeurig, aangezien de notulen die gemaakt zijn tussen 1950 en 1966 ontbreken. In deze periode, waar de welvaartsstaat al een duidelijke rol speelt binnen de maatschappij, probeert het Bazenbondje mee te gaan met de veranderende tijden en lijkt de oorspronkelijke doelstelling een minder grote rol te spelen. Toch wordt er aan de regelementen niet getornd en het Bazenbondje probeert een rol in de Nieuwendamse ondernemersgemeenschap te blijven vervullen. Hoe wist het Bazenbondje deze periode te overleven? Wat is de rol van het erfgoed en de cultuur van het Bazenbondje? Deze tweede periode eindigt in 1984, waarbij de opheffing van het Bazenbondje wordt besproken en er gesproken wordt over de functie van het Bazenbondje in de toekomst.

(Uit het onderzoeksverslag ‘Kroniek van een Bazenbondje’ door Joost Vinke)

Challenge for Change, social media uit de jaren 70

Kroniek van een Bazenbondje is een onderzoeksproject waarbij gebruik wordt gemaakt van de historische methode ‘Challenge for Change’.

image_15_cfc_logoChallenge for Change was een film en video prgramma dat is gecreerd  door de National Film Board of Canada (NFB). Het drijvende idee achter het programma was de overtuiging dat film en video effectieve instrumenten waren om sociale verandering binnen Canadese gemeenschappen te faciliteren. Feedback op de films was essentieel om tot een ‘community loop’ te komen, een manier image0053waabij de participanten invloed uit konden oefenen op het proces en daarmee op het lopend gesprek. Een belangrijk project binnen het programma was het ‘Fogo process’ dat werd opgezet door Memorial University of Newfoundland.

Op de website www.vimeo.com/channels/bazenbondje zijn een aantal fragmenten van interviews en reportages te zien die gaan over ondernemerschap, de doelstelling van de vereniging, arbeidsongeschiktheid en over de geschiedenis van Nieuwendam. De website facilitaire het gesprek over het erfgoed en het nut daarvan voor de coöperatieve vereniging Ons Belang, oftewel het Bazenbondje.

‘Erfgoed is geen gegeven maar een constructie. Het is het resultaat van het opplakken van een etiket. Maar dat is niet genoeg. Erfgoed is alleen erfgoed als anderen het als zodanig herkennen, bevestigen en bediscussiëren, en dat laatste moet niet over het hoofd worden gezien. Het is het voorlopig resultaat van een gecompliceerd proces van onderhandelen, waarderen en selectie, waarbij machtsverhoudingen een rol spelen naast vele andere factoren,waaronder en aantal bijzonder praktisch zijn’. (Uit de inaugurale rede van Prof. Dr. Hester C. Dibbits aan het Center for Historical Culture (ESHCC) of Erasmus University Rotterdam on 16 October 2015).

Kroniek van een Bazenbondje maakt deel uit van het hierboven beschreven proces door het toepassen van een Challenge for Change werkwijze. De oorspronkelijke filmopnames bestaande uit interviews en reportages zullen in hun volledigheid worden gearchiveerd in DANS, het digitale archief van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen KNAW. Een verslag van de resultaten van het proces worden hier bijgevoegd evenals de doorzoekbare transcripties en de resultaten van historisch onderzoek. Dit historisch onderzoek wordt uitgevoerd door Stichting Reis van de Razzia in samenwerking met de Universiteit van Utrecht.

Screen Shot 2016-06-06 at 15.59.26

 

‘Commons’ en Sharing Economy

In het kader van Europese wetgeving gericht op transparantie komt er meer druk op de kleine coöperatieve verenigingen komt te staan. Ook de grote zorginstellingen stellen contractuele eisen waar kleinere coöperaties moeilijk moeilijk aan kunnen voldoen. (Bron: Researchgroep Institutions for Collective Action, Universiteit van Utrecht).

Kleinere coöperaties in Nederland krijgen steeds moeilijker en worden incidenteel zelfs opgeheven. Voor instituten die zich oorspronkelijk op eigen kracht hebben moeten oprichten is deze bemoeienis moeilijk te verteren, zeker als hij eerder beperkend is dan stimulerend. Een nieuwe waardering van het coöperatief erfgoed kan een goede stimulans zijn voor een sfeer van openheid waardoor er gezamenlijk kan worden gezocht naar antwoorden. Er zal ook overeenstemming moeten zijn over wat de coöperatieve gedachte inhoudt. Er is een plethora aan nieuwe initiatieven die misverstanden in de hand werken. Zo’n misverstand is dat ‘the sharing economy’ een vorm van ‘commons’ is en daarmee een soort cooperatie kan zijn.

Afbeelding: Meridian 180 forum "Sharing Economy"
Afbeelding: Meridian 180 forum “Sharing Economy”

Brian Van Slyke en David Morgan stellen op hun website “Grassroots Economic Organizing’ dat: ‘Sinds de recessie zijn er meer en meer mensen op zoek naar economische alternatieven. Men zoekt naar mutuele oplossingen in plaats van de “het is ieder voor zich” filosofie. In de kern is de ‘sharing economy’ echter een regeling om de risico’s van bedrijven te verschuiven naar individuen met de bedoeling om enorme winsten op te strijken met lage vaste kosten’. Deze ‘sharing economy’ bedrijven behoren tot de oude extractieve economie maar werken onder de vlag van de nieuwe generatieve economie. Ze doen zich voor als commons, als coöperatieve bedrijven en instituten maar zijn het niet. Deze verwarring van definities wordt onderschreven door prof. Tine de Moor van de Universiteit van Utrecht. Zij pleit voor een helder onderscheid waardoor de kwaliteiten van de coöperatieve beweging in onze veranderende verzorgingsstaat tot hun recht kunnen komen.

1844 - Rochdale Pioneers Society established
Afbeelding (www.co-operative.coop): 1844 – Rochdale Pioneers Society established

De coöperatieve beginselen zijn wezenlijk verschillend van veel bedrijven die zich groeperen onder de sharing economy. De definitie van een coöperatie -volgens Rochdale- is dat heteen autonome vereniging is van personen die zich vrijwillig hebben verenigd om hun gemeenschappelijke economische, sociale en culturele behoeften te versterken door middel van gezamenlijk eigendom binnen een democratisch gecontroleerde onderneming of instituut, gereguleerd door met elkaar overeengekomen beginselen. Het gaat niet om de rechtsvorm coöperatie, als aan de beginselen tegemoet wordt gekomen, als aan de beginselen wordt beantwoord is er sprake van een coöperatie.

bbondje_rood_achterland_basisHet onderzoek ‘Kroniek van een Bazenbondje’ dat word uitgevoerd door Stichting Reis van de Razzia is medio september 2016 beschikbaar . Uit het verslag wordt verder duidelijk waar de traditie uit bestaat, hoe hij geworteld is in de samenleving en wat de historische verbanden en achtergronden zijn. (Dit is het fragment van een tekst uit de aanvraag om de coöperatieve beweging te plaatsen op de lijst van de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Koninkrijk Nederland)